El Vene…JA!

Door B-cham Chandralall

7 september 1991…….

“Venetiaan… Venetiaan… Wijdenbosch…. Venetiaan… Venetiaan… Wijdenbosch… Prade… Venetiaan…Venetiaan… Wijdenbosch…Wijdenbosch… Venetiaan…. Prade…Venetiaan… Venetiaan…. Venetiaan… Venetiaan…. Venetiaan… Venetiaan…. Venetiaan… Venetiaan…. Venetiaan… “

De stem van Rufus Nooitmeer zal voor altijd door mijn hoofd suizen wanneer ik aan Ronald Venetiaan denk. “Wie is deze man?” vroeg ik mezelf als 10-jarige jongen af. Ik had nooit eerder van hem gehoord. Samen met familieleden keek ik via de STVS naar het resultaat van de presidentsverkiezingen in De Nationale Assemblee (DNA). Deze Venetiaan zal voor het eerst president worden van Suriname. De enige namen die op dat moment voor mij van enige betekenis waren zijn Ramsewak Shankar en Desi Bouterse. Tja… die Bouterse is er ook al een tijdje bij. Maar zijn beurt volgt nog. Hier maak ik kennis met een Venetiaan die voor mij als kleine jongen plotseling uit de lucht komt vallen. Op latere leeftijd zal ik leren dat hij er sinds 1987 bij was en zelfs daarvoor… lang daarvoor. Zijn verleden is op dit moment even niet belangrijk. Zover ik wist, als 10-jarige jongen, was er maar 1 baas in Suriname. Er was geen baas groter dan hem. Hij is de baas boven baas. En zijn naam is Desi Bouterse. Maar zijn beurt volgt nog.

Het is onvoorstelbaar dat wanneer je over Venetiaan praat je onbewust ook de naam Bouterse in dezelfde zin gebruikt. Of misschien toch niet. Venetiaan zou uiteindelijk de man worden die de langste politieke bokspartij in onze geschiedenis zou hebben met de machtigste man in Suriname: Bouterse. Je komt er niet onderuit die twee namen steeds aan elkaar te linken. Venetiaan is overigens de man die Bouterse heeft gestript van zijn machtige functie als bevelhebber van het Nationaal Leger. Die zag, in een moderne ontwikkelde wereld, er ook geen rendabiliteit in om weer met uzi’s en karabijnen de macht naar zich toe te trekken. Het is rond die tijd dat de gedachte voor het oprichten van de NDP begon. Bouterse werd politicus. Maar zijn beurt volgt nog…

We komen terug naar vandaag en blikken terug.

Die 10-jarige jongen had nooit gedacht dat hij iets meer dan 10 jaren later persoonlijk op bijna dagelijkse basis met Venetiaan in contact zou komen, hem aan de tand voelen en soms ook op een uiterst unieke manier een sneer van hem zou krijgen. Soms heb je pas na drie dagen kunnen analyseren en begrijpen dat je een veeg uit de pan van die man kreeg; zo machtig is zijn woordenschat. Die man heeft mijn jeugd tot een ellende gemaakt met zijn Structureel Aanpassingsprogramma (SAP). Mijn God, wat was die sap toch zuur…

Maar wat voor verstand had ik als 10-jarige over Monetair beheer, Financieel beleid en Macro-economie? Hoe moest ik weten dat de staatskas de afgelopen 16 jaren voor zijn presidentschap letterlijk leeg geplunderd werd door voorgaande politici en mijn mensen daarvoor moesten opdraaien? Die man heeft mijn jeugd vernietigd mang!

Het respect voor hem zou later gaan groeien. Voor 10-jarigen stopt de wereld daar waar hun ouders niet in staat zijn om dat He-Man-poppetje voor hen te kopen en zeggen: “het is Vene zijn schuld”.

Op latere leeftijd leerde ik dat die SAP door ons keel werd gedrukt door Holland in ruil voor ontwikkelingshulp waar wij overigens recht op hadden. Op alles moesten wij bezuinigen. Als je naar de toilet ging bij tante thuis werd je nadrukkelijk gezegd om maar een mootje toiletpapier te gebruiken. Wij kenden toilet papier niet als een rol, maar met het aantal mootjes. Er waren rollen van 100 mootjes en 150 mootjes. Ja, wij telden het. Wat was dat ding toch pijnlijk voor je anus. Na het billenvegen had je drie uren lang nog naweeën. Wij voelden die SAP tot in onze reet ja!

Maar het heeft geholpen…

We moeten eerlijk toegeven dat wij het ontwikkelingsgeld nodig hadden want het land was skeer, chaotisch, vies en weerloos. De invloeden vanuit Holland waren groot op vrijwel alle facetten in het Surinaams staatsbestel. Onze president heeft letterlijk zijn ziel moeten verkopen voor de duivel omwille van welvaart en welzijn voor land en volk. Maar vergis je niet; Venetiaan is nooit een fan geweest van Den Haag. Hij is een nationalist die in de periode 1991-1996 er alles aan heeft gedaan om de economie van dit land samen met Andre Telting weer in het gareel te krijgen. Maar om dat te realiseren zal er wel een gareel moeten zijn. Het gareel was het SAP. De ontwikkeling zou dan in de volgende periode komen.

Intussen was de NDP van Bouterse opgericht en groeide de afgelopen vijf jaren als kool in en vruchtbare tuin vol met ellende en haat. Natuurlijk groeit de NDP. Die sap van Vene was zuur en wij waren allemaal boos, ontevreden en hadden pijn in onze anus van die slechte kwaliteit toiletpapier.

Nederland deed er alles aan om te voorkomen dat de NDP de verkiezingen zou winnen. Dit zou dus betekenen dat Den Haag grip zou verliezen op Suriname. Er werden letterlijk zakken vol met die lekkere dure Nederlandse Gulden (NF) naar Suriname gepost en net voor de verkiezingen van 1996 daalde de koers van 700 Surinaamse Gulden (SRG) voor 1 NF naar 406 SRG voor diezelfde NF. Maar het mocht niet baten. De revolutionaire gedachte van Bouterse en zijn NDP was de zetpil waar iedereen naar zat uit te kijken. Die sap heeft ons zure maag gegeven. Het volk was letterlijk getraumatiseerd. “Weg met Vene! Weg met Vene! Weg met Vene!”

Als men toen creatief was zoals nu waren er waarschijnlijk ook protestborden met leuzen zoals “Vuck Fene” en was er ook een actiegroep met de naam “We zijn zuur”.

We dachten een zetpil te krijgen na Vene, maar de apotheker schreef ons een laxeermiddel voor. Ai boi Bosje, wat heb je ons laten schijten.

Middels ‘verraad’ van Willy Soemita kwam Jules Wijdenbosch aan de macht en ontpopte zich een nieuwe politieke leider op de voorgrond: Paul Somohardjo. Somohardjo was sinds 1974 een sterke trekker van de Javaanse massa maar bleef liever, zoals dat een nette kroonprins siert, onder de vleugels van papa Willy. Echter toen die koos te breken met het politiek blok Nieuw Front voor Democratie en Ontwikkeling (NF), waar Venetiaan de leider was, vertrok Somohardjo met het overgroot deel van de KTPI-achterban waar Soemita dacht de loyaliteit in zijn handpalmen te hebben. Met de zetels van Soemita had de NDP voldoende knikkers om voor het eerst de leiding van het land te krijgen. Venetiaan heeft Soemita nooit vergeven voor het verraad. Door zijn overstap heeft Venetiaan de kans gemist om de Surinaamse economie in beweging te brengen op het gloednieuwe gareel die tijdens de SAP-periode werd aangelegd.

Het kabinet Wijdenbosch heeft de economie niet alleen in beweging gebracht, maar die totaal kapot gereden. Misschien was het tempo te hoog of misschien was het gareel niet zo sterk als het werd gepresenteerd. Bosje heeft veel nadenkertjes achtergelaten voor Suriname. Het gaat om een paar prettige oogstrelingen zoals de geweldige bruggen over de Surinamerivier in Paramaribo en de Coppenamerivier in Coronie. De bruggen zijn niet weg te denken in de economie van Suriname. Ook zijn 100-dagen plannen en grote schoonmaakbeurten in een stikkende Paramaribo waar straathonden en zwervers met elkaar vochten om een slaapplekje en ratten zo groot waren dat de poezen uit vrees massaal op de vlucht sloegen.

Maar er werd ook flink gestoeid met de staatsmiddelen die met droge ogen “Goed” werden “Verschalkt”. Net zoals door Nederland zakken met geld naar Suriname werden verscheept werden er zakken met geld uit de Centrale Bank van Suriname gedragen. Het geld was binnen drie jaren op en het volk voelde zich Gesoemiteerd. Het wantrouwen binnen de coalitie en de regering was ook compleet en er ontstonden splitsingen. Baas Bouta riep zelfs zijn eigen president op om af te treden wat niet gebeurde. De twee maatjes kregen ruzie en voerde Bouterse een soort oppositie tegen zijn eigen aangewezen kabinet.

Venetiaan keek met onmacht toe…

Samen met anderen ontketende hij massaprotesten waarbij er zelfs met een lijkenkist door de straten van Paramaribo werd gedemonstreerd. Er werd ook geplunderd. Als leerling op de Paulusschool deed ook ik mee met de demonstraties en heb van dichtbij meegemaakt hoe die schoenenzaak op de hoek van de Gravenstraat en de Watermolenstraat werd “Vergoedschalkt”. Medestudenten namen hun kans en sommigen renden zelfs weg met een halve paar schoenen om… God alleen weet wat ermee te doen. Ik was klein, tenger en bang voor pakslaag. Mi no De!!

Wijdenbosch moest vervroegde verkiezingen uitschrijven en werd Venetiaan voor de tweede maal president van Suriname. Weer nam hij een lege staatskas en een chaotisch land over. Die sap was zuur maar laten wij het drinken hoor…

Het is gedurende deze regeerperiode dat ik als student op de universiteit van Suriname persoonlijk in contact kwam met Venetiaan en later als journalist hem leerde kennen. Hij was intussen via een huwelijk  en vanwege nog een huwelijk verworden tot mijn grootoom; deel van de familie. Dat nam niet weg dat ik hem flink van repliek diende vanwege zijn verouderd denken.

Come on man! We leven in een nieuw millennium! We hebben geen moeite met die zure sap van je maar zet tenminste geen zuur gezicht op en verschuil je verdomme niet achter die krant! Lach een beetje! Wees niet zo conservatief! Roep Somo tot de orde! Communiceer met je volk! Gebruik het 8 december-ding niet als uitweg om misstanden binnen je eigen kabinet te verdedigen! Maar…maar…maar…

Hij is in staat geweest om in 2005 voor de derde keer president te worden simpelweg omdat hij, in vergelijking met de ellende die we sinds onze onafhankelijkheid hebben doorstaan, orde op zaken wist te stellen voor wat betreft het monetair-financieel beleid dat voorheen als een krasse sekswerker ongecontroleerd op en neer ging. Hij was een stijve president die weinig contact had met zijn volk maar dat komt misschien omdat hij zo gefocust was op… orde op zaken stellen. De monetaire reserve nam toe en er was een stabiele officiële wisselkoers. Maar toch ging iets fout.

El Vene, El Vene… Waarom? Waarom is het niet gelukt om die samenleving deel te laten zijn van het succes dat er op financieel-economisch en monetair gebied werd geboekt. Wat ging mis met het niet kunnen ontwikkelen van sociale programma’s en incentives voor die samenleving?

Hij leek blind voor gegraai door zijn ministers en politieke medestanders en heeft alle kritieken daarop moeten incasseren. Een geduldig mens die, had hij niet zoveel tegenstand, nog meer kon realialieren voor dit land.

Samen met zijn politieke medestanders verloor hij de verkiezingen van 2010. Er waren maar vijf punten die hem hebben achtervolgd. Hij deed alles goed, alles…alles. Slechts vijf punten:

• Zijn geduld met scheef schaatsende politieke vrienden
• Verraad door diezelfde vrienden (alweer verraden)
• Weinig communicatie met zijn volk
• Geen effectieve sociale agenda
• Onbewust Desi Bouterse te hebben gecreëerd tot de grootste volksleider van dit land

Maar voor de rest deed hij alles goed, alles!

Hij nam afscheid van het Kabinet van de President en droeg een monetaire reserve van meer dan USD 700 miljoen en een officiële USD-wisselkoers van SRD 2,7 over aan zijn politieke bokstegenstander. Na ruim 25 jaren in de ring te hebben gestaan met zijn opvolger is het voor hem nu wel mooi geweest.

Je hoeft niet van hem te houden, maar hij is Ronald Venetiaan:

Een nestor in de politiek, nationalist, enige president in de Surinaamse geschiedenis met drie termijnen achter de rug, meervoudig parlementariër geweest, minister van Onderwijs, voorzitter van de politieke partij NPS, vakbondsleider, universiteitsdocent, een wiskunde-genie, beheerder van de Surinaamse en Nederlandse letterkunde, man van een mooie vrouw en een uitzonderlijke dichter.

Ello Vene…Ja!

Bedankt … Ja!

Voor de door u… geleverde bijdrage aan land en volk… hé!

Mi wan fristeri yu… ‘niewaar’… met uw 80-ste jaardag ja!

Die u zal vieren op 18 juni ja!

En mi sab tak yu habi 10 schone vingers hé!

Maar laat Liesje een lekkere cake voor je bakken… ja!

En maak die vingers eindelijk eens vies… ‘niewaar’… omdat..ja!… yu verdien…a san..dati!

JA!

En nu mijn ogen sluiten en achterover leunen in mijn stoel. Ik doe mijn ogen dicht en hoor het na 25 jaren nog steeds echoën in mijn hoofd:

“Venetiaan… Venetiaan… Wijdenbosch…. Venetiaan… Venetiaan… Wijdenbosch… Prade… Venetiaan…Venetiaan… Wijdenbosch…Wijdenbosch… Venetiaan…. Prade…Venetiaan… Venetiaan…. Venetiaan… Venetiaan…. Venetiaan… Venetiaan…. Venetiaan… Venetiaan…. Venetiaan…”

 

 

 

(bij overname bronvermelding verplicht!)